Verklarende woordenlijst

Een allergie is een aandoening die ontstaat door een storing van het immuun- of afweersysteem.

Een beroerte of cerebrovasculair accident (CVA) is een acute medische aandoening, waarbij de doorbloeding van de hersenen plotseling verstoord wordt. Er zijn herseninfarcten of tromboses (ischemische CVA), die ontstaan door een bloedklonter en er zijn hersenbloedingen. Symptomen en mate van herstel hangen af van het type beroerte, het beschadigde hersengedeelte en de grootte van het getroffen gebied.

Een blaassonde (blaaskatheter) is een dun buisje dat via de plasbuis in de blaas wordt gebracht, waardoor de urine kan afvloeien. Aan het uiteinde van de blaassonde wordt een zakje bevestigd waar de urine in opgevangen wordt.

Bloeddruk is de druk die het bloed tijdens het circuleren uitoefent op de slagaderwanden. De bloeddruk wordt gemeten in millimeter kwikdruk (mmHg) en weergegeven in twee waarden

• de maximale druk (= de druk die het bloed op de slagaderwanden uitoefent wanneer het bloed uit de linker hartkamer wordt gepompt terwijl die samentrekt)
• de minimumdruk (= de druk op het moment dat de linker hartkamer in rust en volledig ontspannen is).

Het is optimaal om een bloeddruk te hebben die niet hoger is dan 120/80 mmHg.

Deel je gewicht (in kg) door het kwadraat van je lengte (in m).

Gezond gewicht: BMI 20-25 *
Overgewicht: BMI vanaf 25 *
Obesitas: BMI 30 en meer *

* Dit geldt voor volwassenen (19-65 jaar). Voor ouderen > 65 jaar: gezond gewicht = BMI 24-28 - overgewicht = BMI > 28

Bij chemotherapie krijg je geneesmiddelen (cytostatica) die de groei van abnormale cellen, zoals kankercellen, verhinderen of vernietigen. De snel delende cellen worden aangevallen, dus ook de groei van goedaardige cellen wordt vernietigd of geremd.

Een chemokuur verloopt meestal in een cyclus bestaande uit één of meerdere toedieningen van medicatie, gevolgd door een rustperiode. De medicatie kan worden toegediend via pillen, maar meestal gebeurt dit door een rechtstreekse inspuiting in de bloedbaan of via een infuus.

Het is een vetachtige stof, waarvan ons lichaam een zekere hoeveelheid nodig heeft om te kunnen functioneren. Ons lichaam maakt zelf cholesterol aan als grondstof voor hormonen, galzouten (die zorgen voor de vertering van vetten), als bouwsteen voor de cellen van ons lichaam en voor de productie van vitamine D. Daarnaast nemen we cholesterol op via de voeding. Dierlijke voedingsmiddelen bevatten cholesterol in tegenstelling tot plantaardige voedingsmiddelen.

We spreken over constipatie of verstopping bij moeilijke ontlasting, weinig en harde stoelgang of als je over een langere periode minder dan 1 keer per 3 dagen stoelgang maakt.

Een beroerte of cerebrovasculair accident (CVA) is een acute medische aandoening, waarbij de doorbloeding van de hersenen plotseling verstoord wordt. Er zijn herseninfarcten of tromboses (ischemische CVA), die ontstaan door een bloedklonter, en er zijn hersenbloedingen. Snel handelen is cruciaal.

Cystinose is een zeldzame en erfelijke stofwisselingsziekte waarbij afvalstoffen ophopen in de lichaamscellen. Hierdoor raken de cellen beschadigd. Zonder medicatie worden de organen aangetast.

Poliepen zijn de voorlopers van darmkanker. Het zijn goedaardige, kleine gezwellen aan de binnenkant van de dikke darm. In de loop van de jaren kan die poliep groter worden. Het duurt 8 tot 10 jaar voor een kleine poliep eventueel een darmkanker wordt. Niet alle poliepen worden darmkanker, slechts een beperkte hoeveelheid. Darmkanker is een ziekte die vooral voorkomt vanaf 50 jaar. Maar één op de zeven patiënten is jonger dan 50. De gemiddelde leeftijd van iemand met darmkanker is 68 jaar.

Decubitus of doorligwonden ontstaan wanneer de huid gedurende een bepaalde tijd wordt blootgesteld aan druk- en of schuifkrachten. Langdurig zitten of het onderuit schuiven in bed of stoel kunnen doorligwonden veroorzaken.

Bij diabetes type 2 heb je een verhoogde suikerwaarde in je bloed. Dit komt door onvoldoende insulineproductie van de pancreas of door het feit dat het lichaam niet goed meer reageert op de werking van insuline (insulineresistentie). 

We spreken van diarree bij een dunne ontlasting van meer dan 4 keer per dag. 

Gefermenteerde zuivelproducten worden verkregen door aan gepasteuriseerde melk een ferment toe te voegen dat de smaak en de dikte van de melk verandert. Het ferment bestaat uit melkzuurbacteriën. Zij zetten de suiker die van nature in melk aanwezig is (lactose) om in melkzuur, wat een goede zaak is voor de darmflora en de darm. Naargelang de soort melkzuurbacteriën die men gebruikt, verkrijgt men verschillende producten.

Glaucoom is een verzamelnaam voor oogaandoeningen die gepaard gaan met (tijdelijke of permanente) verhoging van de druk in de oogbol waardoor delen van het netvlies afsterven en het gezichtsveld gedeeltelijk uitvalt.

Glycemie is het gehalte aan suiker in het bloed en wordt in België uitgedrukt in mg/dl.

Een onwillekeurig en objectief aantoonbaar ongewild urineverlies, dat sociaal en/of hygiënisch problemen stelt. Urineverlies kan op elke leeftijd voorkomen, zowel bij mannen als bij vrouwen. Vrouwen en senioren worden evenwel het meest getroffen.

Lactose is een suiker dat aanwezig is in melk en melkproducten en wordt daarom ook wel melksuiker genoemd.

Als je lactose-intolerant bent, verteert je lichaam de lactose uit je voeding niet goed. Lactose is een suiker dat aanwezig is in melk en melkproducten. Deze lactose kan niet zomaar in ons lichaam opgenomen worden, daarvoor hebben we het enzyme lactase nodig. Dat wordt aangemaakt in de dunne darm.

Als er geen of onvoldoende lactase aangemaakt wordt, verteren we lactose niet goed. Lactose komt dan onverteerd in de dikke darm terecht. De darmbacteriën breken de lactose af, waardoor er veel gassen en darmprikkelende stoffen vrijkomen en klachten ontstaan.

Een mantelzorger neemt op regelmatige basis de zorg op voor een hulpbehoevend individu in zijn directe omgeving. Daarbij is er naast een zorgrelatie ook sprake van een verwantschaps-, vriendschaps-, of buurrelatie tussen de zorgverlener en de zorgontvanger en is de zorgverlener niet professioneel bezig met de zorg.

Migraine wordt gekenmerkt door aanvallen van hoofdpijn. De hoofdpijn heeft een matige tot hevige intensiteit, en vaak een kloppende kwaliteit. Typisch verergert de hoofdpijn bij beweging, zoals met het hoofd schudden of een trap oplopen. Migrainelijders hebben vaak last van misselijkheid of braken of zijn vaak overgevoelig voor licht en geluid, soms ook geuren. Ze zoeken liefst een donkere, rustige plaats op en willen slapen. 

Neuropathie is een verzamelnaam voor aandoeningen van de zenuwen. Het gaat over het niet goed functioneren van één of meerdere zenuwen. Voorbeeld: een diabetesvoet waarbij diabetespatiënten door de aantasting van de zenuwen het gevoel verliezen in hun tenen en voeten.

Nieren filteren schadelijke stoffen uit het bloed en regelen het vocht-, zout-, kalium-, calcium- en fosforgehalte in je lichaam en houden je bloeddruk onder controle. Ze stimuleren de aanmaak van rode bloedcellen, produceren hormonen en zorgen voor het behoud van botweefsel. Wanneer deze functies niet goed meer werken, spreken we van nierinsufficiëntie. Je nieren kunnen plots (acuut) slechter gaan werken, maar kunnen ook heel traag achteruitgaan (chronisch).

Een plasdagboek wordt gedurende drie dagen en nachten bijgehouden. Het tijdstip en de hoeveelheid van de plas of drank worden gemeten en opgeschreven.

De prostaat is een klier rond de uitgang van de blaas. De plasbuis loopt er doorheen. In de prostaat komen ook de zaadleiders van de teelballen uit. Bij een zaadlozing (ejaculatie) is er lozing van prostaatvocht samen met miljoenen zaadcellen en met vocht uit de zaadblaasjes die ook ter hoogte van de plasbuis uitmonden. De prostaat maakt ten slotte een eiwit genaamd PSA (prostaatspecifiek antigeen) dat ervoor zorgt dat het ejaculaat vloeibaar blijft.

Schurft is een besmettelijke huidziekte. Bij schurft zien we schilferige gangetjes en pukkeltjes die vaak opengekrabd en ontstoken zijn. In het begin enkel ter hoogte van de vingers en de polsen, maar bij uitgebreide vormen kan heel het lichaam afwijkingen vertonen. De aandoening is goed te behandelen door het lichaam helemaal in te smeren met permethrine crème. Het is daarbij wel zeer belangrijk dat mensen in de directe omgeving van de patiënt met schurft mee behandeld worden.

Bij een stoma (Grieks voor ‘mond’) wordt een stukje van de dunne of dikke darm door een opening in de buikwand naar buiten gebracht. Dat kan nodig zijn bij bijvoorbeeld darmpoliepen, kanker, een ontstekingsziekte, blaas- of maagproblemen. Het deel aan de oppervlakte heet de stoma.

Tetanus, ook wel klem genoemd, is een levensbedreigende infectieziekte. Tetanus ontstaat meestal als een wonde besmet raakt met de bacterie Clostridium tetani. Deze bacterie zit niet alleen op roestige voorwerpen, maar schuilt ook dikwijls in straatvuil, aarde, uitwerpselen en stof.

Als je je medicatie niet inneemt zoals voorgeschreven, ben je therapieontrouw. Je neemt ze niet, niet correct of je stopt op eigen initiatief. Therapietrouw is erg belangrijk voor een goed resultaat van de behandeling.

Een veneus ulcus is een chronische wonde die meer dan vier à zes weken blijft en niet spontaan geneest. Dit soort letsel tref je meestal aan op het onderbeen. Na genezing komt de wonde vaak terug.

Een verkoudheid is een ontsteking van het slijmvlies van de neus- en keelholte. Het slijmvlies zwelt op en maakt extra slijm. Vaak voel je eerst keelpijn. Daarna heb je een grieperig gevoel, hoofdpijn, spierpijn en een loopneus. Na 2 à 3 dagen wordt het slijm dikker en raakt je neus verstopt. Ademen door je neus wordt moeilijker. 

Vrije radicalen zijn agressieve stoffen die cellen en weefsels kunnen beschadigen. Antioxidanten bestrijden ze en kunnen daarmee mogelijk ziekten als kanker en hart- en vaatziekten voorkomen.

Zona is een virale infectie waarbij vrij plots kleine groepjes blaasjes op de huid ontstaan. De medische term voor zona is herpes zoster. Soms wordt zona ook gordelroos genoemd. Zona is over het algemeen geen ernstige, maar wel een hinderlijke en pijnlijke aandoening. Het kan verschillende keren bij dezelfde persoon optreden, maar dat komt zelden voor. Bij herhaalde aanvallen van zona is een onderzoek naar verminderde weerstand nodig.

Zout (natriumchloride) bestaat uit natrium en chloor, waarvan natrium het belangrijkste bestanddeel is voor ons lichaam.