Voedingstips bij 8 nevenwerkingen van chemotherapie

1. Aversies (smaak- en geurverandering)

• Probeer neutraal smakende voedingsmiddelen: zuivel- en graanproducten, fruit (geen pompelmoes!), salades, koude gerechten.
• Of kies net voedingsmiddelen die een vieze smaak kunnen wegnemen: sterke of pikante voeding, munt, basilicum, citroen, zoetzure sauzen. Probeer uit wat voor jou het beste werkt.
• Varieer in soort voeding en textuur.
• Mijd sterke etensgeuren. Ook cosmetica, bloemen, tabakslucht en schoonmaakmiddelen roepen vaak aversie op.
• Gerechten die aversie oproepen, kan je sowieso best tijdelijk vermijden. Voor sommige patiënten zijn dat: warme en gebakken bereidingen, gefrituurde gerechten, rood vlees, vis, bacon, broccoli, bloemkool, ui, spruitjes.
• Wanneer voedingsmiddelen te zuur lijken: bereid groenten bijvoorbeeld in een melksaus (verzachtend), verwerk fruit tot een moes.
• Bij metaalsmaak: drink voldoende. Fris-zure dranken geven een frisser gevoel in de mond. Eet vers fruit (ananas, appel), vermijd etenslucht door anderen de maaltijd te laten bereiden, vervang vlees door vis, eet eieren en melkproducten, probeer citroensnoepjes, kauwgom of pepermunt (eventueel suikervrij).

2. Diarree

• Neem voldoende vocht in (1,5 – 2 liter per dag).
• Schakel stoelgangbindende voedingsmiddelen in: rijstwater, wortelsap, geplette banaan, geraspte appel, havermoutvlokken.
• Beperk voedingsmiddelen die darmbeweging stimuleren: vetrijke maaltijden, koffie, bier, koolzuurhoudende dranken, gasvormende voedingsmiddelen.

3. Misselijkheid en braken

• Zorg voor adequate vochttoediening (minstens 1,5 liter per dag). Drink steeds kleine slokjes en verspreid de vochtinname over de hele dag.
• Eet en drink waar je zin in hebt, forceer niet.
• Eet op tijdstippen waarop de misselijkheid minder is (eventueel ook ’s nachts).
• Drink met kleine slokjes, bij voorkeur suikerhoudende dranken.
• Voorzie tussendoortjes en voorkom een lege maag (kan misselijkheid verergeren).
• Vermijd geuren die misselijkheid kunnen verergeren: etensgeuren, parfum, kruiden, schoonmaakmiddelen, rook.
• Drink niet vlak voor of tijdens de maaltijd.
• Zuigen op een ijsblokje kan een plotse aanval van misselijkheid beperken.
• Verminder ochtendmisselijkheid door de inname van enkele droge toastjes voor het opstaan.

4. Vermoeidheid

• Laat koken aan anderen over of kies voor maaltijdbezorging aan huis.
• Zorg steeds dat je maaltijden in voorraad hebt (bv. zelf bereiden in niet-vermoeide periodes en invriezen, gebruik kant-en-klaar).
• Neem energierijke maaltijden met zachte of vloeibare consistentie.
• Neem de tijd voor je maaltijd en rustpauzes en plan bezoek op andere momenten.

5. Xerostomie (droge mond)

• Zorg voor een goede mondhygiëne (eventueel kunstspeeksel op advies van de arts).
• Drink regelmatig kleine beetjes: water, citroenthee, kamillethee, vruchtensap, koolzuurhoudende dranken of donker bier geven meestal een prettig gevoel.
• Kauw op fris-zure producten zoals komkommer, appel, tomaat, ananas, meloen, augurk, zilveruitjes …
• Zuigen op ijslolly’s (gemaakt van ongezoet fruitsap), ijsblokjes, zuurtjes, pepermunt of kauwgom (suikervrij) kan verlichten.
• Pas de voeding aan qua consistentie, temperatuur, scherpe kruiden, zout, zoet, zuur, koolzuurhoudende dranken (naargelang klachten).
• Bij een plakkerig gevoel in de mond kunnen water, yoghurt, karnemelk en (met mate) tafelbier of bruin bier helpen.

6. Slijmvorming

• Fris-zure producten (ananas, augurk, komkommer, zilveruitjes, appel, tomaat), donker tafelbier en koolzuurhoudende dranken kunnen verlichting brengen.
• Melk en chocolade kunnen slijmvorming in de hand werken.
• Zure melkproducten, melk met honing en sojamelk geven minder slijmvorming.

7. Verminderde eetlust (anorexie)

• Probeer, als het kan, een rustige fysieke activiteit (in de buitenlucht) zoals wandelen.
• Neem eetlustopwekkende voedingsmiddelen: fruitsap, aperitief (in beperkte mate), bouillon (opletten met smaakaversie), sorbet, schijfjes appel, kauwgom …
• Heb aandacht voor maaltijdpresentatie en een rustige eetomgeving, sociale contacten.
• Varieer in bereiding (koude versus warme gerechten), in smaak (zoet-zuur-zout-bitter), in kleur.
• Drink niet vlak voor of tijdens de maaltijd (geeft snel een vol gevoel).
• Vermijd grote hoeveelheden vezelrijk voedsel: die zorgen voor een snel verzadigingsgevoel.
• Houd kleine en favoriete snacks binnen handbereik.

8. Ongewenst gewichtsverlies

• Neem energie- en eiwitrijke voeding (volle melkproducten, eiwitrijk beleg (vlees, vis, kaas), peulvruchten, noten, eieren …).
• Overweeg, indien nodig, aanvulling met voedingsmodules, drinkvoeding of sondevoeding (steeds op advies van je arts of diëtist).