In strijd met leukemie: 'Kronkelpaden van het geheugen'
Het boek ‘Kronkelpaden van het geheugen’ van Kristien Hemmerechts werd in 2012 gepubliceerd. Onze redactie van GezondThuis sprak toen met de auteur over leukemie, het hoofdpersonage Mischa en de evolutie van het verhaal.
Kristien Hemmerechts
- Geboren op 27 augustus 1955
- Vlaamse schrijfster
- Debuut: Een zuil van zout (1987)
- Meest recente werk: Er gebeurde dit, er gebeurde dat (2016)
- 2016: ambassadrice Pink Ribbon België
'Kronkelpaden van het geheugen' gaat voor een groot deel over jouw voormalig buurmeisje Mischa, die aan leukemie is overleden. Wanneer heb je besloten om daarover een boek te schrijven?
"Het is gegaan zoals ik het vertel in het boek. Ik was bezig met een project over het fenomeen dat je beelden en flarden van vroeger opeens voelt opborrelen in je hoofd, vaak zonder aanleiding. Dat kan prettig zijn, maar soms ook niet. Ik heb toen een tijdje een logboek bijgehouden met die herinneringen, gewoon om te zien waar ik zou uitkomen. Net op dat moment had ik een gesprek met Davide, de weduwnaar van Mischa. Zoals ik het mij herinner zei ik tegen hem “Ik zie het leven van Mischa als een film.”. Waarop hij meteen antwoordde “Write that book!”.
Toen ik een poosje later belde met de mama van Mischa zei ze dat Davide haar verteld had dat ik de toestemming had gevraagd om het boek over Mischa te schrijven. Ik vond dat wel grappig, want bij het begin van het boek was er in mijn hoofd al meteen de onzekerheid over hoe het nou precies gelopen is (lacht). Maar Davide wilde graag dat ik het boek zou schrijven, omdat hij vindt dat het later voor de kinderen belangrijk is dat ze kunnen lezen over hun moeder.
Het schrijven was niet altijd evident, want wanneer ik het over de familie van Mischa heb, gaat het vaak over heel persoonlijke dingen. Ik heb Mischa’s dagboeken gekregen, en ook dagboeken van haar zus. De vader heeft stukken uit zijn dagboek voorgelezen. Ik heb verschillende mensen geïnterviewd en kreeg ook heel veel brieven die Mischa vanuit Italië (Mischa woonde met haar echtgenoot en kinderen op Sardinië, red.) naar haar familie verstuurde. Dan zijn er nog heel veel mailtjes van vriendinnen die ik te lezen kreeg. Voor een schrijver is dat natuurlijk een gedroomd scenario om aan een boek te beginnen, maar voor de familie is dit veel minder evident."
Hoe reageerde de omgeving van Mischa op het uiteindelijke resultaat?
"De enige die gevraagd had om de proefversie vooraf te lezen was Theo. Ik heb het hem laten lezen in een eerste versie. Ik meen begrepen te hebben dat hij het vrij snel diagonaal heeft doorgenomen om te checken of de afspraken over de inhoud waren gerespecteerd. Achteraf heb ik van hem niets meer erover gehoord. Het zou mij niet verbazen dat hij het niet meer grondig heeft durven lezen, omdat ik weet dat hij de confrontatie heel moeilijk vindt. Ik weet ook dat Maya (de zus van Mischa, red.) het voorlopig niet aankan om het te lezen. Jacqueline (Mischa’s moeder, red.) is begonnen, maar vertelde me dat het niet ging, omdat ze constant moest huilen."
"Toen moest ik toch even slikken, ik stond er toch van te kijken dat het boek zo confronterend is voor de familie. Ook Ine en de psychologe van het ziekenhuis vertelden me dat ze verschrikkelijk hebben moeten huilen bij het lezen. Dus blijkbaar is de confrontatie met die tekst toch nog heel moeilijk en hard voor hen. De enige van wie ik weet dat ze het volledig gelezen heeft is Steffi en die vond het heel erg goed. Van Jacqueline kreeg ik onlangs een mailtje waarin ze vertelt dat ze toch al wat verder was geraakt en dat ze erg tevreden is."
Als mensen me weer eens zeggen wat voor een openhartig boek ik heb geschreven, denk ik toch altijd aan alles wat ik er heb uitgelaten.
Tijdens de periode dat Mischa ziek was, heb je haar zelf niet ontmoet of gesproken?
"Dat klopt. Ik heb haar een paar keer gemaild in de beginperiode. Ik heb wel veel over haar horen vertellen, natuurlijk. Maar, ik durfde echt niet naar het ziekenhuis te gaan uit angst om haar te infecteren. Mischa is tijdens haar ziekte echt enorm goed begeleid en omringd geweest. Voor de familie moet dit ook heel zwaar geweest zijn, zij hebben meer dan een jaar geleefd in functie van dat ziekteproces. Ik schrijf dat ook in het boek: Jacqueline die iedere dag eten kookte met zo vers mogelijke ingrediënten, de zussen die dagelijks langsgingen."
Je beschrijft zeer uitvoerig de laatste weken van Mischa in het ziekenhuis, toen het echt slecht ging. Toch is er nooit openlijk over haar nakende levenseinde gepraat. Vind je dat jammer?
"Ik weet niet of ik dat jammer vind. Het is inderdaad zo dat Steffi en ook wel Maya daar ontzettend veel moeite mee hadden. Dat gaf hen een gevoel van onvrede, alsof er iets niet helemaal afgerond is geweest. Wanneer ik dan verder ging graven in het materiaal dat ik kreeg, voelde ik toch dat Mischa wel besefte wat er aan het gebeuren was. Ze heeft ook aangegeven wat ze wilde dat er zou gebeuren. Het stond eigenlijk gewoon in haar dagboek. Hier merk je opnieuw die subjectiviteit."
"Voor Mischa was het wel duidelijk, maar voor haar zussen niet. Alleen is er nooit openlijk over gesproken. Waar ik Steffi helemaal gelijk in geef, is het feit dat het einde van Mischa niet helemaal goed is verlopen. Je ziet duidelijk dat het aflopende was, maar toch werd er nog heel lang doorgegaan met behandelen. Dat gebeurt bij leukemie wel vaker, omdat dat toch nog soms kan kenteren. Maar de ochtend voor haar overlijden heeft zij bijvoorbeeld nog een nierdialyse ondergaan. Dat haalde niets meer uit, haar lichaam was op."