Niet diëten en toch niet eten

“Lichamelijk gezien kunnen er allerlei oorzaken zijn waardoor je eetlust op een laag pitje staat”, zegt Bart Verkerken, diëtist bij het Wit-Gele Kruis. “De meeste hebben te maken met het spijsverteringsproces en alle organen die daarmee verbonden zijn: chronische darmziekte, problemen met de slokdarm, maagontsteking, maagpijn, migraine, reflux, moeilijk kunnen slikken …”

“De oorzaak hoeft echter niet altijd lichamelijk te zijn. Stress bijvoorbeeld heeft een grote impact op je lichaam. In een toestand van stress staat de maag onder spanning, waardoor het verteringsproces veel langzamer gaat en eten soms nagenoeg onmogelijk blijkt. Ook een depressie kan op lichamelijk vlak – naast veel problemen met (in)slapen – eetproblemen met zich meebrengen. Het gevoel van uitzichtloosheid, zinloosheid en vooral lusteloosheid hebben een grote weerslag op de eetlust.”

Welk effect hebben geneesmiddelen op de eetlust?

“Vaak zijn ze een noodzakelijk ‘kwaad’ om een bepaald lichamelijk of geestelijk probleem op te lossen. Helaas hebben alle medicijnen ook bijwerkingen. De meest voorkomende zijn naast maag- en hoofdpijn, ook een vermindering van de eetlust. Een extreem voorbeeld hiervan is chemotherapie, dat een grote impact kan hebben op je eetgedrag. Niet enkel kan je eetlust verminderen, eten gaat ook anders smaken, je kan een afkeer krijgen van bepaalde gerechten of voedingsmiddelen, last hebben van misselijkheid, een pijnlijke mond of keel … Tot slot kan ook ouder worden ervoor zorgen dat je geur- en smaakbeleving vermindert (zie Gezond thuis editie 95). Dat kan als gevolg hebben dat er nog maar weinig interesse en motivatie is om te eten, wat dan weer zowel de kwantiteit, de kwaliteit als de variatie van de voeding beïnvloedt.”

Wat gebeurt er als je lange tijd te weinig eet?

“Wanneer je langere tijd te weinig energie en voedingsstoffen inneemt, treedt ondervoeding op. Hierdoor ga je vermageren, maar zal ook je spiermassa verminderen en je lichaam slechter functioneren. Om zo lang mogelijk te kunnen genieten van gezonde en kwalitatieve levensjaren is een gezonde voedingsstatus belangrijk. Veel eten is meestal niet nodig. Letten op wat je eet des te meer.”

Feit: Iets meer dan een op tien Belgische ouderen is ondervoed. Uit de NutriAction II-studie van februari 2013 bleek dat 45% van de 3.641 gescreende zeventigplussers risico loopt op ondervoeding; 12% was werkelijk ondervoed. De incidentie was bovendien hoger bij ouderen in woonzorgcentra (16% ondervoed) en in ziekenhuizen (30 tot 40% ondervoed) dan gemiddeld bij thuiswonende ouderen (13% ondervoed).

In de kijker: eten en slikstoornissen

Slikstoornissen (dysfagie) zijn een onderkend en groeiend probleem in onze samenleving. Naar schatting lijdt minstens 60% van de bewoners in woon- en zorgcentra aan slik- en/of  kauwproblemen. Oorzaken zijn neurologische aandoeningen zoals parkinson en alzheimer, spierziekten, een beroerte, hoofd- en keelkanker en gewoon ouderdom. Kleine wijzigingen in de bereiding, presentatie of samenstelling van voedingsmiddelen kunnen voor deze patiënten een groot verschil maken. Sappen binden gebeurt bijvoorbeeld vaak met instant of klinische producten. Maar die zwakken de smaak en geur af of geven een minder aangenaam mondgevoel. Het is beter om de samenstelling van de sappen zelf aan te passen en zoveel mogelijk te kiezen voor groenten of fruit die van nature dikkend werken.

Serveer bijvoorbeeld een appelsmoothie in plaats van appelsap te binden en dik eventueel verder aan met yoghurt of plattekaas. Zo verkrijg je meer essentiële voedingsstoffen.