hartfalen, diabetes, voeding, thuisverpleging hartfalen, diabetes, voeding, thuisverpleging

Mijn hart is zo moe: wat is hartfalen?

28 april 2016
6 december 2023

Hartfalen is net als kanker een frequent voorkomende en geduchte ziekte met kans op een dodelijke afloop. Daarom is het belangrijk om hartfalen zo snel mogelijk op te sporen. Jan Verwerft en Marita Houbrechts van het Hartcentrum Hasselt leggen uit wat hartfalen inhoudt en hoe je het kan behandelen.

Wie is ...

Jan Verwerft

  • Cardioloog
  • Hartcentrum Hasselt, Jessa Ziekenhuis

Wat is hartfalen precies?

Jan Verwerft: “Hartfalen is een situatie waarbij het hart niet efficiënt werkt, waardoor het onvoldoende bloed, zuurstof en voedingsstoffen rondpompt naar de verschillende organen. Bovendien wordt het bloed onvoldoende weggepompt uit de longen, benen, de lever en nieren. Je kan het omschrijven als een vermoeid hart. Hartfalen heeft gevolgen voor het hele lichaam en meer bepaald voor het functioneren van organen zoals de nieren, de longen en de hersenen.”

Wat zijn de symptomen?

Jan Verwerft: "Klachten zoals gezwollen enkels, verminderde eetlust en vermoeidheid kunnen afzonderlijk of tegelijkertijd voorkomen. Het zijn vaak vage klachten die soms ook aanwezig zijn bij andere ziektes. Daardoor duurt het soms een tijd vooraleer het duidelijk wordt dat het klachten zijn door hartfalen. Specifieke tekens van hartfalen zijn bijvoorbeeld gestuwde halsaders, kortademigheid of gewichtstoename. De combinatie van deze specifieke klachten wijzen op hartfalen."

Marita Houbrechts: “Symptomen zoals slaapproblemen (door vochtopstapeling kan men moeilijker neerliggen), ’s nachts vaak moeten plassen, opgezette of gevoelige buik, verwardheid en/of geheugenstoornissen en hoesten waarbij schuimig slijm wordt opgegeven, kunnen ook voorkomen bij hartfalen.”

Een diagnose van hartfalen is nog geen doodsvonnis. Vaak is het een tijdelijk probleem.

Wie is ...

Marita Houbrechts

  • Hartfalen verpleegkundige
  • Hartcentrum Hasselt, Jessa Ziekenhuis

Zijn er specifieke risicofactoren voor hartfalen?

Marita Houbrechts: “Hartfalen neemt toe met de leeftijd; een voorgeschiedenis van hoge bloeddruk, cholesterol en diabetes zijn de voornaamste risicofactoren.”

Jan Verwerft: “Deze risicofactoren werken rechtstreeks in op het hart of onrechtstreeks via aderverkalking. Soms is de bloeddruk op zich een overbelasting voor het hart. Maar bloeddruk kan ook leiden tot aderverkalking en vernauwingen, wat kan resulteren in hartfalen. Idem voor diabetes. Door diabetes pompt je hart minder efficiënt. Tegelijk kan het aanleiding geven tot vernauwingen en deze zijn dan weer een belangrijke oorzaak voor hartfalen.”

Zijn de risicofactoren dan ook de oorzaken van hartfalen?

Jan Verwerft: “Hartfalen is een syndroom dat veroorzaakt wordt door allerlei hartziektes. Oorzaken kunnen een beschadiging of overbelasting van het hart zijn, zoals na een hartinfarct, bij klepproblemen, hartritmestoornissen, hoge bloeddruk of een aantasting van de hartspier door bijvoorbeeld een virale infectie. Veel van die ziekten kunnen we behandelen. Als dat niet mogelijk is of te laat gebeurt, dan kunnen ze allemaal tot hartfalen leiden. Bovendien zie je vaak dat een hartprobleem gekoppeld is aan andere aandoeningen, zoals nierproblemen. Alle organen lijden onder een verminderde hartfunctie.”  

Wat is de impact van hartfalen voor een persoon?

Jan Verwerft: “Je kan minder doen, je kan minder snel wandelen, je wordt afhankelijker. Afhankelijk van de ernst van het probleem heb je een grotere kans op overlijden, maar een diagnose van hartfalen is nog geen doodsvonnis. Er zijn verschillende graden van hartfalen. Vaak is hartfalen ook een tijdelijk probleem. Door curatief in te grijpen, zoals met de juiste medicatie of een ingreep kan je er zelfs volledig van genezen.”

Veel hartpatiënten durven geen lichaamsbeweging te nemen uit angst om hun probleem erger te maken, maar constant rusten is veel slechter voor het hart.

Hoe kan je hartfalen behandelen?

Jan Verwerft: “De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Bij een ischemisch hartfalen (hartfalen die ontstaan omdat de bloedtoevoer naar de hartspier onvoldoende groot is), vaak na een hartinfarct, kan de behandeling bestaan uit een stent of overbrugging. Bij kleplijden, wanneer een klep lekt of zich niet goed opent, opteert men soms voor een operatie. Hartfalen door hypertensie – wat vaak bij oudere vrouwen voorkomt en wat resulteert in een verdikte hartspier – wordt met medicijnen aangepakt. Soms moet er ook een soort pacemaker of defibrillator geplaatst worden, bijvoorbeeld wanneer de hartwanden niet tegelijk samentrekken.”

Wat is hartfalen?

Toestand waarbij de hartspier minder goed functioneert en de pompfunctie verzwakt.

Oorzaken:

  • Hoge bloeddruk
  • Eerdere hartinfarcten
  • Vernauwingen van de kransslagaders
  • Aantasting van de hartkleppen
  • Hartritmestoornissen
  • Alcohol- of druggebruik

Huisarts roepen bij:

  • Pijn op de borst
  • Een toegenomen zwelling van de enkels
  • Ademnood bij platliggen