7 veelgestelde vragen over zona

1. Hoe ontstaat zona?

Zona wordt oorspronkelijk veroorzaakt door het windpokkenvirus of het varicella zoster virus. Windpokken of waterpokken is een virale infectie die bijna iedereen in de kinderjaren krijgt en de hele huid aandoet. Het afweermechanisme van ons lichaam ruimt het virus op. Een deel van de virussen ‘verschuilt’ zich echter in de zenuwcellen van het ruggenmerg. Daar blijft het virus heel je leven aanwezig zonder dat het problemen veroorzaakt. In bepaalde omstandigheden, vooral bij daling van de weerstand, kan een deel van de virussen weer actief worden. Zij verspreiden zich langs de zenuwbanen naar de huid toe en geven daar de pijnlijke huidafwijking zona.

2. Wie kan het krijgen?

Omdat bijna iedereen ooit de windpokken heeft gehad, kan in principe iedereen zona ontwikkelen. Mensen van 60 jaar en ouder hebben de grootste kans om zona te krijgen. Bij kinderen wordt het slechts zelden gezien. Ook mensen met een verlaagde weerstand  hebben een verhoogde kans om zona te ontwikkelen. Patiënten met een zeer lage weerstand kunnen ook uitgebreide, zeer ernstige vormen van zona ontwikkelen. Deze kunnen zelfs de hele huid aantasten (zona generalisata).

3. Wat zijn de symptomen?

Zona begint vaak met pijn en tintelingen in het aangedane huidgebied. Klachten van zona treden altijd op in een duidelijk afgegrensd huidgebied en aan één kant van het lichaam. Op de romp hebben dergelijke huidgebieden vaak de vorm van een gordel of band. Kort na de eerste klachten wordt de huid rood en ontstaan er binnen enkele uren tot dagen met helder vocht gevulde blaasjes. Deze blaasjes komen meestal in kleine groepjes voor. Na 10 tot 14 dagen drogen de blaasjes uit tot korstjes.

4. Hoe wordt de diagnose gesteld?

Meestal is het voor de arts niet moeilijk om zona te herkennen. Bij twijfel doet de arts een kweek van een blaasje. Het duurt wel enige dagen voordat de uitslag bekend is.   

5. Hoe behandel je zona?

Raadpleeg voor de behandeling van zona best de huisarts of de dermatoloog. Zona geneest in principe spontaan. Meestal zijn pijnbestrijding en indrogende therapie voor de blaasjes voldoende. Soms is het nodig om een infectie door bacteriën in de beschadigde huid te voorkomen of te bestrijden.

Wanneer je zeer snel na het begin van de aanval start met antivirale geneesmiddelen, kan de duur van de aanval en ook de duur van de pijn worden verminderd. Deze antivirale therapie bestaat in tabletvorm en in bijzonder ernstige gevallen via een infuus. Antivirale geneesmiddelen worden in de regel voorgeschreven bij een zona in het gelaat, bij oudere patiënten en bij patiënten met een sterk verlaagde weerstand.

6. Welke complicaties kunnen optreden?

Zona in het gelaat gaat vaak met zeer ernstige (hoofd)pijn gepaard. Soms kunnen de gezichtsspieren tijdelijk uitvallen door de virusinfectie. Deze uitval herstelt bij de meerderheid van de patiënten volledig. Wanneer het oog in het aangetaste gebied ligt, kunnen ontstekingsprocessen in het oog ontstaan die in sommige gevallen blijvend gezichtsverlies veroorzaken. Bij zona in het ooggebied is een onderzoek door een oogarts altijd nodig. Een van de grootste problemen bij zona is pijn. Deze pijn is soms bijzonder ernstig en kan maanden tot jaren nadat de blaasjes verdwenen zijn aanhouden. Deze ‘postzonale pijn’ komt vooral bij oudere patiënten en na zona in het gelaat voor.

7. Is zona besmettelijk?

Het vocht uit de blaasjes van zona is enkel besmettelijk voor mensen die nooit de windpokken hebben gehad en dus nog niet besmet zijn met het varicella zoster virus. In de praktijk zijn dit vooral kinderen. Als zij besmet raken door iemand met zona maken ze de windpokken door. Voor pasgeborenen en baby’s kan dit gevaarlijk zijn.