Doorligwonden: wat zijn doorligwonden en hoe ontstaan ze?
Heb je al gehoord over doorligwonden of doet de medische term ‘decubitus’ een belletje rinkelen? Ben jij ermee geconfronteerd of ken je iemand die een doorligwonde heeft? Dan helpen Nele Verpaelst en Hilde Claessen, referentieverpleegkundigen en stafmedewerkers wondzorg bij het Wit-Gele Kruis, je als patiënt of mantelzorger op weg.
Wat zijn doorligwonden en hoe ontstaan ze?
Nele Verpaelst: “In de huid zitten bloedvaten die de huid en de onderliggende weefsels van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. Als je langere tijd in dezelfde houding ligt of zit, drukt je huid steeds op dezelfde plaatsen op je matras of stoel. Gevolg: de bloedvaten in de huid worden daar dichtgedrukt. De huid en de weefsels krijgen zo onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen. Er sterven cellen af waardoor doorligwonden kunnen ontstaan.”
Hilde Claessen: “Doorligwonden kunnen zich ook vormen als je voortdurend onderuitzakt in je bed of stoel. Dat veroorzaakt immers schuifkrachten: de huid en de spieren worden dan tegenover elkaar verwrongen of verschoven. De bloedvaten komen zo onder druk en kunnen de huid beschadigen.”
Op welke plaatsen ontstaan doorligwonden?
Hilde: “Plaatsen waar vaak doorligwonden ontstaan, noemen we drukplaatsen. Het zijn punten waar er veel druk aanwezig is tijdens het zitten of liggen. Denk maar aan de stuit, de hielen, het achterhoofd, de schouderbladen en de oren. Maar eigenlijk kan decubitus op elke plaats van je lichaam ontstaan.”
Komen doorligwonden bij iedereen voor?
Nele: “Doorligwonden kunnen bij iedereen voorkomen, al zijn sommige mensen er gevoeliger voor.
Mensen die immobiel, bedlegerig, incontinent en rolstoelgebonden zijn, bijvoorbeeld. Ook patiënten met een minder goede gezondheidstoestand zijn er vatbaarder voor: mensen die ondervoed zijn, zwaar zieke personen, mensen met hoge koorts, zwaarlijvige patiënten … De risicofactoren komen vaker voor bij oudere personen, maar in principe zijn doorligwonden niet leeftijdsgebonden. Alles hangt samen met je gezondheid en je mobiliteit.”
Wat zijn de verschillende categorieën van doorligwonden?
Nele: “De eerste categorie is de niet-wegdrukbare roodheid: de huid is nog intact, maar de roodheid
kan je niet wegdrukken. Dat is een eerste, groot alarmsignaal. Van zodra die roodheid aanwezig is, begint de schade aan je huid. Het is belangrijk dat de mantelzorger en de thuisverpleegkundige dan onmiddellijk preventieve maatregelen nemen. Bij categorie twee ontstaan er blaren, wat wijst op een oppervlakkige aantasting van de huid. Categorie drie slaat op de volledige aantasting van de huid en categorie vier verwijst naar aantasting van de huid, spieren, bot, pezen …”
Hilde: “Een doorligwonde kan zich manifesteren als een zwarte korst. Dat is het topje van de ijsberg. Nadat je de korst hebt weggehaald zie je pas hoe hard de huidlaag is aangetast. Een doorligwonde kan ook heel snel evolueren van categorie één naar de andere categorieën. Dat kan zelfs al het geval zijn door een aantal uur in dezelfde houding te liggen, bijvoorbeeld op een operatietafel.”